بررسی اثرات احتمالی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در ایران بر نابرابری

چندی است که طرح و اجرای مالیات بر ارزش افزوده در حوزه مسائل مالیه عمومی ایران مورد بحث و مناقشه قرار گرفته است. از دغدغه هایی که همواره به هنگام اجرای VAT وجود داشته تأثیر این نوع مالیات بر نابرابری است. این مقاله در نظر دارد بر مبنای روش تحلیلی اتخاذ شده برآوردی احتمالی از آثار اجرای VAT بر نابرابری در ایران، در قالب چارچوب پنج گزینه پیشنهادی ارائه دهد. در الگوی به کار برده شده با استفاده از جدول داده و ستانده معلوم می نماییم که در هر کدام از گزینه ها، چه سهمی از قیمت کالاها و خدمات معرفی شده در جدول داده ستانده را مالیات های غیرمستقیم جاری یا VAT تشکیل می دهد. سپس با استفاده از طبقه بندی ISIC نتایج حاصله با اقلام مصرفی خانوار تطبیق داده شده و با تخمین منحنی های انگل برای هر کدام از اقلام مصرفی در بودجه خانوارها، اندازه هزینه ای را که دهک های مختلف خانوار بابت اجرأی VAT می پردازند، محاسبه می کنیم. نتایج به دلست آمده در قالب دو دسته از شاخص های عدالت توزیعی و عدالت نظام مالیاتی، حاکی از آن است که وضع این مالیات در گزینه های مختلف دارای اثر تنازلی است. لیکن با توجه به مقدار اهمیت این تأثیر می توان به این استنتاج دست یافت که متغیر نابرابری در ایران تأثیرپذیری معنی داری از اجرای این مالیات در آینده نخواهد داشت. طبقه بندی JEL: K34.H23